Veiligheidsschoenen evolueren voorbij de traditionele normen

De werkvloer kan een broeinest zijn van gevaarlijke situaties, van struikelen over kabels tot ongelukken met zware machines. Gelukkig zijn er veiligheidsschoenen die fungeren als bodyguards voor uw voeten. Niet alleen het beschermingsaspect, maar ook het belang van comfort en uitstraling worden daarbij steeds meer erkend.

Normeringen

Veiligheidsschoenen zijn ingedeeld in categorieën volgens Europese normen, op basis van het beschermingsniveau dat ze aanreiken. Deze indeling helpt bij het selecteren van de juiste schoen voor specifieke werkomstandigheden:

• S1 veiligheidsschoenen:
  Werkschoenen met de S1-normering voldoen aan alle eisen van de SB-normering, zoals een weerstand tegen 200 joule en een indeukresistentie van minimaal 15.000 Newton, maar gaan nog een stap verder. Zo moeten S1-werkschoenen antistatisch zijn, een gesloten hiel hebben en beschikken over een schokabsorberende hak. Deze schoenen worden voornamelijk gedragen in droge werkomstandigheden.
   
• S1P veiligheidsschoenen:
  S1P-werkschoenen lijken sterk op S1-werkschoenen, maar onderscheiden zich door hun zool. Ze zijn uitgerust met een antiperforatiezool die de drager beschermt tegen het doordringen van scherpe voorwerpen.
   
• S2 veiligheidsschoenen:
  Alle eerder genoemde veiligheidseisen die genoemd zijn bij de SB-normering en de S1-normering gelden ook voor werkschoenen met de S2-normering. Het grote verschil tussen werkschoenen met de S1-normering en de S2-normering is het gebruik van waterafstotend bovenmateriaal. Werkschoenen met de S2-normering hebben altijd een water- en vuilafstotende schacht tot 60 minuten. S2 werkschoenen zijn water- en vuilafstotend, maar niet geheel waterdicht.  
  
  
• S3 veiligheidsschoenen:
  De meest voorkomende en meest gedragen werkschoen is een werkschoen met S3-normering. Dat komt omdat deze S3-normering de meest uitgebreide eisen stelt aan een werkschoen. S3 werkschoenen moeten voldoen aan alle eisen van de S2-normering. Daarbij zijn de S3 werkschoenen standaard uitgerust met een antiperforatiezool (net als de S1P werkschoenen). 
  
  
• S4 veiligheidslaarzen:
  De S4-normering geldt alleen voor rubberen en kunststof werklaarzen. 
  S4 werklaarzen hebben als basis de S1-normering en zijn dus bestand tegen 200 joule, hebben een indeukresistentie van minimaal 15.000 Newton, zijn antistatisch en zijn voorzien van een gesloten hiel en een schokabsorberende hak. De werklaarzen met S4-normering bestaan volledig uit rubber of uit polymeren. Dit zorgt dat de S4-normering laarzen volledig waterdicht zijn en gemakkelijk schoon te houden. 
  
  
• S5 veiligheidslaarzen:
  De S5-klasse werklaarzen zijn in de basis hetzelfde als de S4 werklaarzen. Toch zijn er twee verschillen: S5 laarzen hebben namelijk een beschermende tussenzool en een antislipzool. 

Nieuwe categorieën

• S6 veiligheidsschoenen:
  Een S6 veiligheidsschoen is in de basis een S2 veiligheidsschoen. In deze norm worden de veiligheidseisen van een S2 schoen aangevuld met de WR-norm. WR staat voor waterbestendig geheel. De veiligheidsschoenen in de S6-norm zijn dus waterbestendig. 
  
  
• S7 veiligheidsschoenen
  Een S7-veiligheidsschoen is in veel opzichten een S3-veiligheidsschoen, maar dan aangevuld met de WR-norm, die aangeeft dat de schoenen waterdicht zijn en bestand tegen onderdompeling (tot wel 80 minuten bij direct contact). Verder beschikt dit type over een gesloten hiel, antistatisch eigenschappen en een hak die energie absorbeert. De zool is brandbestendig en beschermt tegen perforatie en zware voorwerpen.

WAT ZEGT DE WETGEVING?
Veiligheidsschoenen moeten voldoen aan de EN ISO 20345-norm, die specifieke eisen stelt aan onder andere schokabsorptie, doorboorbestendigheid en antislipzolen. Daarnaast kunnen er per sector aanvullende vereisten gelden, zoals antistatische eigenschappen voor elektronische omgevingen. De norm werd in 2022 herzien, met een overgangsperiode die loopt tot 2027. Tot eind 2027 mogen veiligheidsschoenen nog voldoen aan de norm EN ISO 20345:2011, zolang het certificaat niet is verlopen. Certificatie volgens deze 2011-norm is mogelijk tot 10 november 2024, waarna het typekeuringscertificaat nog maximaal vijf jaar geldig is, dus tot uiterlijk 10 november 2029.

Werkgevers zijn wettelijk verplicht om een risicoanalyse uit te voeren volgens de Codex over het welzijn op het werk, om de risico’s voor de voeten van werknemers in kaart te brengen. Bij geïdentificeerde risico’s, zoals vallende of scherpe voorwerpen, gevaarlijke stoffen of elektrische gevaren, moet de werkgever passende veiligheidsschoenen beschikbaar stellen.

De kosten voor veiligheidsschoenen en andere persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM) zijn volledig voor rekening van de werkgever. Deze PBM moeten kosteloos aan de werknemers worden verstrekt wanneer zij aan risico’s worden blootgesteld.

DE ROL VAN PREVENTIEADVISEURS
Preventieadviseurs spelen een cruciale rol bij de implementatie van veiligheidsschoenen op de werkvloer. Ze beginnen met een risicoanalyse om te bepalen welke gevaren werknemers kunnen tegenkomen. Op basis hiervan adviseren ze over de geschikte types veiligheidsschoenen, denk aan schoenen met stalen neuzen of antislipzolen. Daarnaast geven ze voorlichting en training aan medewerkers over het belang van deze schoenen en hoe ze correct moeten worden gebruikt. Ook monitoren ze het gebruik en zorgen ze ervoor dat de schoenen voldoen aan de wettelijke normeringen.

Waarmee rekening houden?

(Neus)bescherming

Bij de keuze voor veiligheidsschoenen is de neusbescherming erg belangrijk. De meest voorkomende opties zijn stalen en composieten neuzen. Stalen neuzen zorgen voor robuuste bescherming tegen vallende voorwerpen, al wegen ze iets meer. Composieten neuzen zijn lichter, hebben een vergelijkbaar beschermingsniveau en zijn volledig metaalvrij, wat ze ideaal maakt voor werkomgevingen waar geen metaal is toegestaan.

In sectoren met de hoogste veiligheidseisen wordt vaak gekozen voor extra “overneusbescherming”. Dit houdt in dat de schoenneus is voorzien van een slijtvaste laag van polyurethaan, rubber of ander duurzaam materiaal, wat de levensduur van de schoen aanzienlijk verlengt. Daarnaast zijn er modellen beschikbaar die niet alleen de neus, maar ook de middenvoet en enkel extra beschermen.

Hoog of laag model?

Voor buitenwerk kiezen professionals vaak voor halfhoge modellen vanwege de extra bescherming, terwijl lage modellen populair zijn bij binnenwerk vanwege het hogere comfort. De keuze wordt mede beïnvloed door het seizoen, de werkomgeving en de geldende veiligheidsnormen.

Over het algemeen geven hogere modellen meer ondersteuning aan enkel en kuit en zorgen ze voor extra bescherming tegen opspattende vonken of metaaldeeltjes. Lage schoenen daarentegen laten meer bewegingsvrijheid toe en zijn koeler tijdens warme periodes. Elektriciens stappen steeds vaker over op hogere schoenen, vanwege het groeiend aantal werklocaties op bouwplaatsen.

Inlegzolen

Inlegzolen verminderen vermoeidheid door schokken te absorberen en de druk gelijkmatig over de voet te verdelen, wat vooral tijdens lange werkdagen merkbaar is. Daarnaast zorgen ze voor een betere ventilatie, vochtafvoer en isolatie in koude maanden, waardoor het draagcomfort verder toeneemt. Naast klassieke dempende of anatomisch gevormde zolen bestaan er tegenwoordig ook innovatieve oplossingen die de schoen op de breedte van de voet afstemmen, voor een persoonlijker en aangenamer gevoel.

Waterbestendigheid

S3-schoenen zijn vochtbestendig, wat betekent dat ze waterafstotend zijn, maar niet volledig waterdicht. Ze geven m.a.w. slechts beperkte bescherming tegen waterinfiltratie. Voor langdurig gebruik in zeer natte omstandigheden zijn er waterdichte schoenen ontwikkeld met een speciaal membraan. Daarnaast vormen kunststof laarzen een alternatief, waarbij polyurethaan aanzienlijk lichter en flexibeler is dan pvc. Er is eveneens een toenemende vraag naar combinaties van waterdichtheid en ademend vermogen, vooral in sectoren zoals de bouw, waar werknemers zowel droog als comfortabel willen blijven in wisselende weersomstandigheden.

Hoe beweegt de markt?

Sneakerfication

Vakmensen stellen vandaag hogere eisen aan veiligheidsschoenen dan ooit tevoren. Waar het vroeger vooral draaide om veiligheid en functionaliteit komt daar nu een duidelijke verwachting bij op het vlak van design. De jonge generatie wil schoenen die er goed uitzien. Deze trend wordt vaak omschreven als ‘sneakerfication’: veiligheidsschoenen die qua look en feel niet moeten onderdoen voor moderne sneakers.

BOA®-sluitingen

Het BOA-sluitingssysteem is een gepatenteerd mechanisme dat het aan- en uittrekken van veiligheidsschoenen aanzienlijk sneller en gemakkelijker maakt. Traditionele veters maken plaats voor een sterke roestvrijstalen draad die verbonden is met een handige draaiknop. Hiermee stel je de pasvorm nauwkeurig af, vergrendel je alles stevig en maak je de schoenen met één beweging weer los. Doordat losse veters worden vermeden, dragen BOA-sluitingen ook bij aan extra veiligheid.

Verschuivingen in materiaalkeuze

De keuze voor leder (aan de buitenkant) of textiel (als voering) in veiligheidsschoenen blijft vandaag de dag relevant. Het prijskaartje is in dat opzicht zeker van tel, maar de markt is momenteel ook bezig met een verschuiving van microvezel naar leer en omgekeerd vanwege de onzekerheden in de wereldwijde economie. Tegelijk blijft de aandacht voor de technische eigenschappen en materialen van de klassieke veiligheidsschoen overeind staan. Denk bijvoorbeeld aan stoffen zoals PUTEK, die waterdichtheid combineren met ademend vermogen, en daarbovenop nog eens licht en slijtvast zijn. Ook gerecycleerde materialen vinden steeds vaker hun weg naar zolen, bovenmateriaal en voeringen.

Steeds lichter

Aansluitend op bovenstaande worden veiligheidsschoenen steeds vaker vervaardigd van lichtere materialen zoals aluminium, glasvezel of composiet, ter vervanging van de traditionele stalen neuzen. Het gebruik van lichtere materialen heeft als voordeel dat de schoenen minder zwaar zijn en bovendien beter isoleren tegen koude voeten. Belangrijk om te weten is dat deze lichtere materialen nog steeds voldoen aan dezelfde veiligheidsnormen als stalen neuzen.

De tijd waarin veiligheidsschoenen enkel beschikbaar waren in heren- of unisexmodellen ligt definitief achter ons

Damesmodellen

De tijd waarin veiligheidsschoenen enkel beschikbaar waren in heren- of unisexmodellen ligt definitief achter ons. Steeds meer fabrikanten richten zich op het ontwikkelen van schoenen die specifiek zijn afgestemd op de anatomie van de vrouwenvoet. Deze damesmodellen zijn geen eenvoudige, verkleinde varianten van herenschoenen, maar doordacht ontworpen met oog voor pasvorm, comfort en veiligheid. Ze zijn doorgaans smaller, wat zorgt voor een optimale aansluiting op de voet en minder wrijving. Ook de vorm van de neus is subtieler en eleganter, zonder dat dit ten koste gaat van de beschermende eigenschappen.

Met medewerking van Allshoes Professional Footwear, Blåkläder, Dassy, Delta Plus, J Dubois, Milwaukee, Sievi, Uvex Safety en Würth